Menopoz

Menopoz Nedir?

Menopoz, kadınların adet kanamasının kesilmesiyle karakterize edilen bir dönemdir. Kişiler menopoza fizyolojik olarak veya cerrahi olarak girerler. Menopoz yaşı 40-58 arası olup ortalama 52'dir. Menopozun etnik kökenle alakası yok, genetik tabanlıdır.

Menopozun Fizyolojisi

Yumurtalık rezervi prenatal dönemde 6-7 milyon, yeni doğanda 1-2 milyon, pubertede 300-400 milyon, 38-40 yaşında 25.000, menopozda 1000 follikül kalır ve premenopozal dönemde hızlı follikül atrezisi olur.

Erken Menopoz

Eğer menopoz 40-50 yaşları arasında olursa erken menopoz diyoruz ve kadınların %5'inde görülür. 40 yaşından önce ani gelişen overian yetmezlik cerrahi olarak gerçekleşir ve biz buna prematür menopoz diyoruz. 40 yaşından önce cerrahi olmayan overian yetmezlik %1'dir ve biz buna primer overian yetmezlik diyoruz.

Menopozun Riskleri

Menopozun ana riskleri endometrial proliferasyon, hiperplazi ve endometrium kanseridir. Menopozdan asıl sorumlu hormon östrojendir. Periferal aromatizasyona bağlı östrojen artabilir ve progesteron çekilirken östrojenin artması bazı sorunlara yol açar.

Post-Menopozal Kanama Nedenleri

• %50-60 oranında endometrial atrofi
• Polip
• Hiperplazi
• Eksojen hormon alımı
• Endometrial kanser

Kanamada mutlak endometrial biopsi yapılmalıdır. Endometrium 5mm üzerinde ise örnekleme yapılmalıdır.

Menopozun Primer Sorunları

• Vazomotor semptomlar
• Genito-üriner semptomlar
• Seksüel disfonksiyon
• Osteoporoz
• Kardiovasküler problemler
• Demans

Vazomotor Semptomlar

Vazomotor semptomlar, perimenopozal kadınların %75'inde görülür ve menopozdaki kadınların yaşam kalitesini bozan ana semptomdur. Tedaviyle bu şikayetler giderilebilir, uyku ve kognitif bozukluklar düzelir. Bu şikayetler 10 yıl sürebilir.

Tedavi Yöntemleri

İlk olarak düşük doz sistemik östrojen tedavisi verilir. 1 ay içinde semptomlar geçer, eğer 3 ay gibi bir sürede geçmiyorsa mutlak tiroidleri kontrol edilmelidir. Hasta yaşı genç ve cerrahi olarak menopoza girmişse daha yüksek dozda östrojen kullanmamız gerekebilir. Alternatif tedavi olarak fitoöstrojenler ve E vitamini kullanılabilir.

Hormonal Tedavi

Hormonal tedavide düşük doz östrojen ve intermittant progesteron, kok ve bazedoksifene içeren ilaçlar kullanılabilir. Hormon dışı paroksetin ve eszopiclone içeren ilaçlar kullanılabilir.

Genito-Üriner Sendrom

Genito-üriner sendrom için tedavi verilmesse şikayetler artar. Lokal östrojen tedavisi verilir. Kollojeni arttırdığımız için inkontinansın önüne geçeriz ve prolapsusu önleriz. Aşırı aktif mesane olmaz. Haftada iki üç gün kayganlaştırıcı önerilir.

Osteoporoz

65 yaşın üzerinde her kadına osteoporoz açısından kalsiyum ve D vitamini verilir. 65 yaşın altında da risk faktörleri varsa, osteopenisi varsa yine verilir. Kalsiyumun emilmesi için egzersiz önerilir. Beslenmenin düzenlenmesi sağlanır. D vitamininin kemiklere emilmesi için K vitamini ihtiyaç vardır. O nedenle D3K2 formları kullanılır. D vitaminin emilmesi için magnesyumun yeterli olması gerekir. Hastanın B6 vitamini düşükse D vitamin yine yeterli emilmez.

Hormon Tedavisi (HT)

HT, ilk 3 yılda verilmeli. 10 yıldan sonra başlanmamalı. 40 yaşından sonra mamografi önerilir ve 50 yaşına kadar risk faktörü olmasa bile en az 1 kez önerilir. 75 yaşına kadar yılda 1-2 yıl aralıklarla önerilir. 5 yıldan uzun HT alımında risk artar.

Hormon Tedavisi ve Sağlık

Menopozda düşük doz östrojen kalp sağlığı için faydalıdır. Çünkü HDL arttırır, düz kasların proliferasyonunu azaltır, trombosit agregasyonunu azaltır, prostoglandin sentezini arttırır. HT, 60 yaş altı ve ilk 10 yılda önerilir. Siklik tedavi perimenopozda, kontinü tedavi postmenopozda önerilir. Hastaları yıllık takip edip yıllık mamografilerini istiyoruz.

Hormon Tedavisi Kontrendikasyonları

• Şüpheli veya kesin meme kanseri öyküsü
• Endometrium kanseri veya şüphesi
• Karaciğer fonksiyon bozukluğu
• Akut safra yolları rahatsızlığı
• Tromboemboli öyküsü
• Hipertrigliseridemi

Bu hastalara oral HT yerine transdermal patch uygulayabiliriz.

Seksüel Disfonksiyon

45-65 yaş arası seksüel disfonksiyonu olanlara lokal östrojen, androjenler, DHEA, sildenafil verilir.

Klinik Takip

Biz de kliniğimizde hastalarımızı tüm bu bilgiler ışığında takip ve tedavi ediyoruz.

Vazomotor Semptomlar

Vazomotor semptomlar, reprodüktif dönemde premenstrüel semptomlardan şikayetçi olanlarda daha fazla görülür. Perimenopozal dönemde obez olanlarda daha fazla görülür.

Genito-Üriner Sendrom

Vajinal atrofi hipoöstrojenik durumun direkt neticesidir. Menopozdaki genito-üriner sistemdeki fizyolojik ve anatomik değişikliklerle ilgilidir.

Vazomotor Semptomların Tedavisi

Vazomotor semptomların tedavisinde en etkin tedavi östrojen, östrojen+progesteron içeren preparatlar oral ve transdermal olarak kullanımıdır. Cocharene meta analizinde plaseboya göre semptomlarda %75 azalma sağlamıştır.

Hormon Tedavisi Riskleri

Sistemik kombine HT'nin başlıca riskleri tromboembolik olaylar ve meme kanseridir. WHI çalışmasına göre 5 yıl kombine HT alanlarda meme kanseri ve koroner arter hastalığı, inme ve venöz tromboembolik olaylarda hafifçe artış, kırık ve kolon kanseri riskinde de azalma tespit edilmiştir. 60 yaş altı ve menopoza girenlerin 10 yılda az olan menopozlularda HT'nin kardioprotektif etkisi tespit edilmiştir. Transdermal formların, oral formlara göre venöz tromboemboli riski daha azdır.

Alternatif Tedaviler

Endometrial hiperplaziyi önlemek için östrojene progesteron eklenmesine alternatif olarak konjuge östrojen+bazedoksifen (duavee, duavive) içeren günlük oral preparatlar uterusu olan kadınlarda vazomotor semptomları ve osteoporozu önlemek için kullanımı FDA tarafından onaylanmıştır.

Biyo-Özdeş Hormonlar

Biyo-özdeş hormonlar yapısal-kimyasal olarak vücutta üretilen hormonlara benzeyen bitki kaynaklı hormonlardır. Mikronize progesteron ve östrodiol gibi ticari olarak mevcut ürünlerdir. Saflığı ve potensi değişken olmasının yanında güvenlik ve etkinlikleri kanıtlanmamıştır.

Non-Hormonal Tedaviler

VM semptomların tedavisinde non-hormonal tedaviler SSRI ve SNRI grubu ilaçlar, klonidin, gabapentin kullanılabilir. Paroksetin FDA tarafından onaylanan tek non-hormonal tedavidir.

Tamamlayıcı ve Alternatif Tedaviler

VM semptomlarda tamamlayıcı ve alternatif tedaviler: fitoöstrojenler, herbal ürünler ve hayat tarzı değişimlerinin vazomotor semptom tedavisinde etkili olmadığını göstermiştir. ABD'de ürünlerin hiçbirisi FDA tarafından onaylanmamıştır.

Vajinal Semptomlar

Östrojen içermeyen su veya silikon bazlı vajinal lubrikanlar ve nemlendiriciler menopoza bağlı vajinal semptomları hafifletebilir.

Yaşam Tarzı Değişiklikleri

İnce giyinmek, serin içeceklerin tüketilmesi, kafein ve alkolden uzak durulması, aerobik ve egzersizlerin yapılması mantıklı olabilir.

Hormonlar ve Yaşlanma

Hormonların düşmesi, yaşlanmanın bir sonucu değil nedenidir. Cinsiyet hormonlarının görevi sadece seks değil, beyinden kemiğe, kemikten kalbe vücutta görev almadıkları bir hücre ve organ neredeyse yok. Hormonlar sağlığımızı korumak veya kaybetmek konusunda oldukça güçlü oyunculardır.

Hormon Dengesi

Hormonlar sağlığımızı korumak veya kaybetmek konusunda oldukça güçlü oyunculardır. Menopozla bozulmuş olan hormon dengesini yeniden düzenlemeye çalışmak, bir başka yolla ne yaparsanız yapın erişilmesi olanaksız denecek kadar zor, doğru ve yerinde kullanıldığında ise olası kar/zarar dengesi açısından yapılabilecek diğer tüm diğer hamlelerden daha güçlü ve avantajlıdır.

Hormon Destekli Yaşlanma

Bu destek sayesinde cilt yaşlanması ötelenir, cildin kollejen yapısı, esnekliği ve nemi şüphesiz daha uzun süre korur. Depresyon kendine değer vermeme, kendine bakmama, kendini çekici bulmama ortadan kalkar. Uykular düzelir, vajina sağlığı ve cinsel yaşam daha uzun yıllar dvam eder. Daha önemlisi kemik erimesi, hafıza kaybı, meme kanseri, diyabet, kalın barsak veya yemek borusu kanseri, uyku bozuklukları, idrar kaçırma, kalp krizi, felçler gibi sayısız sorunlarla geçek yılların yerine sağlıklı ve mutlu yıllar gelir.

Hormon Dengesinin Bozulması

Hormon dengemizin bozulması yaşlanmanın sonucu değil, yaşlanmanın temel nedenidir. Kilo alma, hipertansiyon, kanserler, felçler, bunama, kalp krizleri, romatizmal hastalıklar hormonların zirvede seyrettiği yıllarda değil hormonlar ortadan kaybolduktan sonra ortaya çıkar veya hormon düzeyleri düşük kişilerde daha sık görülür. Prostat kanseri bile testosteron düzeyi düşük erkeklerde daha sık görülür.

Hormon Tedavisi ve Bütüncül Yaklaşım

HT, kemik-beyin-diyabet-kalp-meme-karaciğer-tiroid-mitokondriyal sistem-mikrobiyata-detoksifikasyon-stress ve uyku sistemine etkiler onedenle bütüncül yaklaşılmalıdır.

Hormon Tedavisi ve Testosteron

Testosteron hem erkek hem de kadında libido üzerinde etkilidir. Ayrıca kadınlarda prerimenopozal ve menopoz dönemlerinde seksüel fonksiyonlarada, hafıza kaybı, sözel ifade yeteneği ve beyin fonksiyonları için, kemik erimesi ve mizaç açısından önemlidir. Fakat estrojen ve progesteron kadar yaşamsal değildir.

Hormon Tedavisi ve Progesteron

Progesteronun uyku desteği ve anksiyete gidereci etkisi hariç ağızdan kullanılmamalı. Yiyecek seçimlerinde büyük hatalar düzeltilmeli, kan şekeriyoklukları gidereilmeli, yani kana hızlı karışan unlu-şekerli yeme düzeltilmeli, tiroid sorunları gözden geçirilmeli, kabızlık varsa giderilmeli.

Hormon Tedavisi ve Kalsiyum

Kanda homosistein düzeyi 6-8mmol/l ve B12 en az 550pg/ml olmalı. HT başlamadan önce mutlak jinekolojik muayene yapılmalı rahimde kanser, polip, myom gibi bir sorun olup olmadığı ortaya konmalı. Aynı nedenlerle mamografi-meme ultrasonu-servikal smear-kemik yoğunluğu için DEXA görüntüleme yapılmalı. 1-1,5 yıl sonra tekrarlanarak HT'nin faydalarını gözlemleyebiliriz.

Hormon Tedavisi ve Dutchtest

E2 ve SHBG birlikte bakılmalı. İdrarda metabolitler bakılmalı. HT yaptıktan sonra vücudunun vereceği yanıta göre ince ayar yapıyoruz ve hormon dengesini oturtmaya çalışıyoruz ve Dutchtest complete testıyle kadının cildinden uyguladığımız hormon ne oranda emilmiş, estrojen iyi yönde mi yoksa sorun çıkaracak yönde mi işliyor, stres sisteminin kortizol salgılanımı gece/gündüz ritmi hakkında bilgi ediniyoruz.

Hormon Tedavisi ve Kortizol

Bu test sadece ince ayar yapmak için değil henüz kronik hastalığa yakalanmamış, bir tanı ismi almamış ama bu yanlış yola girmiş bireylerde ya da yaşlanma hızını değerlendirmek ve doğal yöntemlerle modifiye etmek isteyenlerde organizmanın hormon çorbasının şifrelerini çözmek için. Aynı test kortizol, B12, B6, beyin dokusunun serbest radikal hasarı, glutatyon durumu, depresyon, anksiyete, Alzheimer ve kanser direnç konularında önlemler almamızı sağlar.

Hormon Tedavisi ve Estrojen

Estrojen, progesteron, testosteron, kortizol, DHEA veriyoruz. Kortizol/DHEA ilişkisi hakkında bir hastada tükürük ya da idrar testiyle gündüz/gece döngüsel örgüsü net olarak ortaya konmadan tedavi edilmemelidir.

Bioeşdeğer Estrojenler

Bioeşdeğer estrojenler climara patch, Estrave jel (şu an ülkemizde yok). Progesteron (progestan kap) oral ve vajinal kullanımda. Yurtdışında cilde uygulanan kremleri var. Uykusuzluk, anksiyete, migrene yönelik uygulamasında önce oral sonra vajinal kullanımı tercih edilir.

Hayıt Meyvesi ve Yılan Otu

Hayıt meyvesi=vitex angus castus ve black cohosh=cimicifuga racemosa=yılan otu vücutta progesteron salgısını destekliyor o nedenle PCO ve PMS'da etkili oluyor.

Estrojen Destekli Cilt Bakımı

Estrojen desteği ciltte kollajen ve hyalüronik asit yapımını arttırır.

Kanserin Erken Şifası

Kanserin tek erken şifası önlemektir. Erken tanı değil, önleyici önleyici tıp.

Hormon Tedavisi ve Alzheimer

HT, Alzheimer riskini azaltıyor. Hipokampus hafıza merkezini etkiliyor küçülmesini engelliyor. Menopoz sonrası 10 yıllık bir pencere dönemi var hele ilk 5 yıl çok daha önemli.